Dziedzictwo kulturowe

Dziedzictwo kulturowe Gminy Murów odnajdujemy w materialnych zasobach krajobrazu architektonicznego i w wartościach związanych z działalnością, kulturą i tradycją naszych przodków.
 

I. Historia terenów Gminy Murów

Ówcześnie gmina Murów to 12 sołectw i parę urokliwych przysiółków liczących łącznie 5600 mieszkańców. Zaś najstarszym sołectwem gminy wg. nielicznych, zachowanych pisemnych przekazów są Stare Budkowice, gdzie w XIVw. pisano o wsi Budkowitz, której etymologia nazewnictwa nawiązuje do „małych budek”, czyli ubogich chatek, w jakich mieszkali pierwsi jej mieszkańcy. Była to niewielka osada leśna, której mieszkańcy w dużym stopniu zajmowali się hodowlą zwierząt oraz gospodarką leśną, jak np. pszczelarstwem, pozyskiwaniem drewna, produkcją smoły i rybołówstwem. Wynika to z prowadzonych od XVIw. urbarzy, czyli spisów dóbr i powinności wobec właściciela danego terenu. Po wojnach śląskich, prowadzonych do 1763r. król pruski Fryderyk II Wielki zainteresował się terenami dzisiejszej gminy, które wraz z predyspozycją regionu na ośrodek przemysłowy, jako bogatego wówczas w zasoby rud darniowych i żelaza oraz obszernych lasów i położeniem nad rzeką, objął swoją polityką kolonizacyjną. Sugerując się pisemnymi przekazami wg. Dworaka („Dwieście lat istnienia zakładów metalowych przemysłu terenowego w Zagwiździu.”) należy przytoczyć fakt, iż obszar na którym powstała kluczowa dla dalszego rozwoju terenów dzisiejszej gminy Huta Kluczborska i wraz z nią obecna miejscowość Zagwiździe „była głuchą i niedostępną puszczą i do połowy XVIII w. rajem dla grubej zwierzyny i zbójników“. Brzmi wszak zjawiskowo, niemniej jednak dla ludności osadniczej początki Zagwiździa i pozostałych, sąsiadujących osad fryderycjańskich nie były łatwe.

XIXw. litografia H.Knippel obrazująca malowniczą panoramę Zagwiździa z Królewską Kluczborską Hutą (Creutzbuergerhuette) na czele.


II. Materialne zasoby krajobrazu architektonicznego:

W sołectwach Zagwiździe, Dębiniec i Nowe Budkowice przeważają dobrze zachowane, charakterystyczne dla śląskiego budownictwa ceglanego XIX i XX w. budynki mieszkalne. Tzw. „czerwone zabudowania” zdobione są bogatym detalem architektonicznym w formie dekoracyjnych gzymsów i gibli szczytowych zawierających najczęściej elementy sakralne, będących po dziś dzień elewacyjną wizytówką całego domostwa. Mała architektura zaś, to liczne kapliczki, przydrożne i przydomowe krzyże, drewniane lauby, trafostacje, dawne remizy OSP, jak i pojedyncze, nadal funkcjonalne studnie głębinowe.

Istotnym komponentem dziedzictwa materialnego jest przyparafialny Ogród Botaniczny w Zagwiździu. Ogród posiada bogatą architekturę krajobrazu z licznymi rzeźbami i aranżacjami terenu. Różnorodne gatunki drzew, krzewów (głównie różaneczniki) oraz kwiatów, poniekąd typowych dla ogrodów śródziemnomorskich, występują tutaj w pokaźnych ilościach. Na szczególną uwagą zasługuje jednak w sołectwie Zagwiździe kompleks Huty Kluczborskiej z XVIII/XIX wieku, jak i parafialny, neorenesansowy kościół z początku XX w., którego inwentarz obiektów ruchomych objęty jest ścisłą ochroną konserwatorską.

Natomiast sołectwo Radomierowice szczyci się zabytkowym kościołem, powstałym w latach 1786-1789, wykonanym w technice tzw. pruskiego muru. Najstarsze sołectwo gminy, Stare Budkowice posiada zabytkowy kościół wraz z byłym klasztorem i plebanią, do której przynależy jedna z najstarszych drewnianych stodół gminy.


Galeria wybranych zasobów krajobrazu architektonicznego z terenów Gminy Murów:

 
Autor zdjęć: pracownik ds. funduszy unijnych i promocji UG Murów


III. Niematerialne dziedzictwo kulturowe:

Tożsamość mieszkańców gminy Murów w znaczącej mierze zdefiniowana jest przez obrzędy i obyczaje kultywowane w tradycji śląskiej - kolędowanie ze zwierzętami, plecenie koron żniwnych i wieńców bożonarodzeniowych, pieczenie pierników i tortów urodzinowych, organizowanie zimowych kuligów, przygotowywanie tradycyjnych potraw wigilijnych, jak makówki i moczki, weselnych polterabendów oraz skubanie pierza i zwyczaj babskiego combru. Do cyklicznych imprez zaliczają się dożynki wiejskie i parafialne, procesje religijne, jak np. procesje św. Marcina, czy z okazji Bożego Ciała. Wszystkie te działania mocno wzmacniają tożsamość i międzypokoleniowe życie wspólnotowe mieszkańców. Międzypokoleniowe dlatego, iż dba się o to, aby najmłodsi otrzymali podawaną z pokolenia na pokolenie wiedzę i drogocenną spuściznę kultury i tradycji śląskiej. Najistotniejszym przejawem kultury śląskiej jest jednak język śląski, którym mieszkańcy na co dzień się posługują.


Galeria wybranych przejawów niematerialnego dziedzictwa kulturowego z terenów Gminy Murów:

 Autor zdjęć: pracownik ds. funduszy unijnych i promocji UG Murów